luns, 5 de setembro de 2022

1908: A rede urbana de Vilagarcía

A Gaceta publica en marzo de 1908 a subasta da rede de telefonía urbana de Vilagarcía, conforme ao proxecto que preparara Manuel Sanjurjo Otero, fillo do célebre inventor Sanjurjo Badía.  Non foi a primeira experiencia en Vilagarcía co teléfono para servizo urbano. Anos antes, en marzo de 1896 aparece na prensa o interese do Concello en instalar un par de teléfonos para conectar coa estación telegráfica, entendendo que para o uso oficial por parte do Concello.

Vilagarcía. Sede da central telefónica e poste na Av. Duque de Rivas. Postal Thomas. ~1910

O periodo de concesión máximo sería de 20 anos (aínda que valoraban as propostas de reducción dese periodo). O adxudicatario debía iniciar as obras en menos de 60 días desde a firma do contrato e ter finalizada a rede en menos de catro meses. No caso de gañar outro proposta que non fose a de Manuel Sanjurjo, este debía ser indemnizado con 1.300 pesetas, en concepto de contraprestación pola elaboración do proxecto. 

Gaceta de Madrid. Núm 74. 14 de marzo de 1908


O estado, igual que ocurría noutras concesións urbanas, reservábase o 10% dos ingresos pola prestación do servizo. A prensa recolle as visitas de Manuel a Vilagarcia durante o periodo de licitación, así como a adxudicación definitiva no 11 de maio de 1908.

En agosto de 1908, segundo recolle a prensa,  solicita autorización para colocar os postes e cables nas estradas do Estado.  A fianis de mes comentan que empezarán as obras e que deberían estar instaladas e operativas en novembro, entendendo que para satisfacer as condicións marcadas na concesión. 

A sede queda no bloque do cruzamento das actuais rúas Alcalde Rey Daviña (rúa Calderón antigamente) e Avenida Juan Carlos I (antiga Duque de Rivas).



A instalación sufre algún aprazamento. O 17 de xaneiro de 1909, aproveitando que xa está en marcha a implantación na rúa Duque de Rivas (a da esquerda nas fotografías) publícanse as condicións do servizo no diario Galicia Nueva de Vilagarcía:

  • 25 pesetas trimestrais con pago anticipado no caso de particulares (28 pesetas os comerciantes, 35 pesetas por uso colectivo e 50 pesetas no caso de hoteis, cafés ou estacións)
  • Tarifas extra para aqueles que se atopen a máis de 3 km da central
  • Compromiso de permanencia de un ano
  • Disponibilidade dun aparato telefónico cedido pola compañía
  • Reservase o Estado a facultade de interromper o servizo
Outras publicacións de interese:

Os primeiros anos da rede

En 1911 exténdese a rede ata Rubiáns, falando tamén da posibilidade de levar o servizo ata Vilanova e Cambados, que polo menos ata o ano 1916 (cando se publica o directorio de abonados) non se producira.  En 1911 tamén a prensa recolle a nova da instalación dun teléfono no casino de Vilagarcía. En 1913 sería o turno da estación de tren, aínda que so duraría uns meses, xa que a posteriori aparecen as queixas dos comerciantes de Vilagarcía pola súa supresión. Sería restablecido en xaneiro de 1914. Tamén neste ano o concesionario asumiría o servizo ao concello de Vilaxoán, que fusionouse co de Vilagarcía. 

Non habería máis novas relevantes ate abril de 1918 cando aparece un novo nome, D. Ricardo Couto Castro, como representante da rede telefónica urbana, que solicita autorización para cruzar con varios fíos a vía férrea. 

De novo pasaría ata 1922 cando o concello reclama o troco de lugar a uns postes de teléfonos, así como deficiencias na prestación do servizo. As deficiencias poderían ser a causa deste curioso anuncio de baixa

Galicia nueva periódico regional, primer diario de Villagarcía Ano XVI Número 5687 - 4 de xullo de 1922

Non sería a única consecuencia, a Cámara de Comercio e Asociación Comercial do porto reclamarían a baixa calidade do servizo e, de non adoptar medidas, invitarían a darse de baixa aos abonados. Estes problemas se incrementarían coa caída de postes por un temporal en febreiro de 1923.

As novas da nova era para a telefonía urbana chegarían en maio de 1923 cando chega a carta da International Telephone Telegraphique ao concello, ao igual que o resto de institucións de Galicia, dando conta dos plans de construir unha rede telefónica en todo o Estado, no que solicitan o apoio moral do Concello, que lle ofrece a súa colaboración.


A guía de 1916

En 1916 sae publicada a lista telefónica da Compañia Peninsular, incluindo o directorio de Vilagarcía. Ten 86 abonados nesta data, con varios de Vilaxoán e Carril (que deixaran de ser concellos independientes en anos previos), así como de Rubiáns.




Para saber mais:

  • La Correspondencia Gallega. Núm 5450 de 10 de abril de 1908; Num. 5474 de 11 de maio de 1908: Núm 5564 de 2 de setembro de 1908; Núm 5685 de 27 de xaneiro de 1909; Ano XXV Número 7150 - 12 decembro 1913
  • Galicia Nueva.  Núm 429 de 16 de agosto de 1908; Núm 440 de 29 de agosto de 1908; Núm 555 de 17 de xaneiro de 1909; Año V Número 1298 - 4 de agosto de 1911; Ano XII Número 4542 - 19 de abril 1918; Ano XVI Número 5689 -  6 de xullo de 1922; Ano XVI Número 5682 - 28 de xuño de 1922; Ano XVI Número 5802 - 7 de novembro de 1922; Ano XVI Número 5816 - 22 de novembro de 1922; Ano XVII Número 5869 - 25 de xaneiro de 1923; Ano XVII Número 5882 - 9 de febreiro de 1923; Ano XVII Número 5998 - 26 de maio de 1923
  • El Eco de Santiago. Núm 3713 de 12 de marzo de 1908;  Núm. 3759 de 13 de maio de 1908; Núm 3836 de 17 de agosto de 1908; Num 3849 de 1 de setembro de 1908; Anno XVI Número 8960 - 15 de maio de 1911; Ano XVIII Número 6383 - 12 setembro 1913; Ano XVIII Número 6460 - 13 de decembro de 1913; Anno XXIII Número 9973 - 20 de abril de 1918
  • El Correo de Galicia. 23 de xaneiro de 1909; Num. s.n. (15/05/1911); Num. 5215 (20/04/1918)
  • Faro de Vigo. 7 de xaneiro de 1914.
  • Diario de Galicia. 23 de xaneiro de 1909
  • Gaceta de Galicia  Diario de Santiago. Decano de la prensa de Compostela Num. 310 (30/12/1911)
  • El Diario de Pontevedra  periódico liberal Ano XXXV Número 10210 - 18 de abril de 1918
  • El Progreso  semanario independiente Ano XII Número 2629 - 19 de abril de 1918
  • Galicia  diario de Vigo Número 160 - 27 xaneiro 1923
  • La idea moderna diario democrático en Lugo Num. 6945 (08/01/1914)

8 comentarios:

  1. No me puedo creer que haya un blog sobre esto,fantástico! Estaba buscando si una persona tenía teléfono en los años 30 y efectivamente sale su nombre en el listado. Ahora solo me falta encontrar que tipo de teléfono habría sobre el año 35 en Vilagarcía para poder dibujarlo. Muchas gracias!!

    ResponderEliminar
    Respostas
    1. Hola, la verdad es que sólo he revisado la historia hasta 1920 por el momento, así que no puedo asegurar qué tipo de teléfono tendría. Hubo un proceso de automatización de las centrales en esos años, que motivaba un cambio de teléfono. Si quieres una referencia que pueda ser realista, antes de 1920 se solía instalar teléfonos Ader o Ericsson de madera sin teclado. De este estilo: https://cdn.wallapop.com/images/10420/br/9o/__/c10420p710929048/i2290687427.jpg?pictureSize=W640

      Eliminar
    2. Ala! Muchas gracias por la referencia! Crees que en los edificios oficiales tipo Ayuntamiento serían de pared también o de sobremesa? Gracias de nuevo,me ha sido de gran ayuda.

      Eliminar
    3. Hasta los años 20 es seguro que sería de pared, porque eran cedidos por el operador de la central telefónica. Más adelante puede que la alta sociedad tuviera modelos de mesa, pero sí tuviera que apostar diría que en los años 30 es bastante probable que el del ayuntamiento fuera todavía de pared.
      Por cierto, hay una guía del año 33 que he escaneado en esta página:
      https://historiatelefonia.com/2022/08/12/lista-de-abonados-al-telefono-febrero-1933-galicia/

      Eliminar
    4. En esa guía pone que tenían una central privada en el ayuntamiento. Es decir una centralita telefónica con varias líneas internas. Eso quiere decir que se la habría instalado alguien al margen de la central urbano, por lo que sí que pueden ser teléfonos de mesa.

      Eliminar
  2. Iago muchas gracias! Ya me he descargado la guía,me puede servir para comprobar si otras personas tenían teléfono.Concretamente estoy trabajando en un cómic en el convulso año 36 en Vilagarcía y soy un poco maniático de la documentación, me gusta que todo sea lo más ajustado posible a la realidad. Me acordaré de citarte cuando lo termine,aunque apenas estoy empezando. Gracias

    ResponderEliminar
    Respostas
    1. Perfecto. Si quieres, mándame un correo con tu nombre a iago.soto(arroba)gmail.com y ha sido me pongo una alerta en Google para enterarme cuando lo publicas, que me gustan los cómics con base histórica.

      Eliminar

O mindoniense Cándido Martínez na reclamación salarial dos telegrafistas de 1880

 Candido Martínez Montenegro foi un deputado liberal durante tres décadas por Mondoñedo (Lugo), que nos ano 1881 - 1883 sería director de Co...