Historia da telefonía en Galicia: novembro 2022

martes, 29 de novembro de 2022

A subcentral urbana de Marín (1910-1912)

A primeira experiencia coa telefonía en Marín sería por parte de Eusebio Mendez, que recibiu autorización para instalar unha liña particular entre a súa casa de Marín e a fábrica de salazón que tiña en Aguete.

Pasamos á telefonía urbana. Agosto de 1910. A prensa recolle a instalación do fío telefónico de Pontevedra a Marín, que sería o cerne da futura subestación de telefonía urbana, dependente da capital. Antes os usuarios de Marín xa podían solicitar a subscrición directa con Pontevedra, ao estar dentro do radio de servizo da concesión de Pontevedra, pero o custe era proporcional á distancia. Abrir un central local permitía reducir os custes de 19 a 8 pesetas mensuais. En 1910 Pontevedra contaba con 196 abonados, polo que, coñecendo que algúns era de Marín, deciden crear esta subcentral para 30 abonados. Cumpre salientar que Pontevedra alcanzou xa eses case 200 abonados no primeiro ano de servizo, xa que foi inaugurada en xaneiro dese ano.

A construción parece adiarse, polo que non aparece novas ata 1912, de novo en xaneiro, cando Claudio Corbal comunica a inauguración da central no grupo escolar (lugar que hoxe mantén o nome de "O grupo" na Rúa Concepción Arenal número 40). O Sr. Corbal obsequiou as presentes no acto de inauguración, celebrado o 10 de xaneiro de 1912 ás catro e media da tarde, con pastas, licores e habanos. Estaban presentes Félix Massó, alcalde de Marín; Julio Lloret, secretario de concello; Sr. Medrano, comandante de mariña; o médico Sr Coello; o xefe de telégrados e o oficial Sr. Martínez del Toro; e boa parte da prensa da vila.

Poste de teléfonos na Rúa Real. Postal. Páxina web do concello de Marín, Ano descoñecido.

O conflito de 1924

Manuel Corbal reclama o cumprimento do acordo do pleno de 26 de febreiro de 1911 sobre o pagamento dunha cota para o financiamento do servizo, que pasados 13 anos todavía non se pagara. Serían 3500 pesetas ademáis do dereito a utilizar o Grupo Escolar como central telefónica.

El pueblo gallego rotativo de la mañana Ano I Número 209 - 1924 setembro 28

Os primeiros abonados

A guía de teléfonos do Anuario da Compañía Peninsular de 1916 é o primeiro directorio conservado con referencia aos abonados de Marín. O primeiro abonado sería Antonio Pazos Fontela, presidente da Deputación de Pontevedra.

1 D. Antonio Pazos Fontenla
2 Concello de Marín
3 Colegio de la Inmaculada Concepción
4 D. Manuel Costa (Estribela)
5 Perez y Quevedo
6 D. Luis Fontán
7 Lonxa de Marín
8 Hijos de Rocafort (Sres.), consignatarios
9 D. Angel Taboada, consignatario
10 D. Benito Suarez e Compañía, carbones
11 D. Jose Alcantara, carbones
12 D. Lucas Beledo, ultramarinos
13 Cochera Portuguesa
14 D. Pedro Gataña, farmacia
15 D. Juan Manuel Martinez, Vicecónsul de Portugal
16 D. Angel Herrero y Hermanos, conservas
17 Marques de Riestra (Sr.), fabrica de conservas
18 D. Jose del Rio
19 D. Manuel Martinez Garabal, tejidos
20 Brea y Hermida
21 D. Faustino Fraile, Cara parroco.
22 D. Jose Sobral Portela, tejidos.
23 Colegio dos Placeres
24 Comandancia de Mariña
25 D. Carlos Romay, Medico
26 D. Jose Veiga, consignatario
27 Hermitas Amor
28 D. R. Castro Barreiro, drogueria
29 D. Joaquin Nantes, efectos navales
30 D. Ezequiel Massoni
31 D. Narciso Nores
32 D. Jose Santiago. (Estribela)
33 D. Jose Nistal Perez, almacen de raba y salvado
34 Notario de Marín
35 Cuartel da Garda Civil.
36 D. Martin Gómez, fabrica de xelo (Placeres)
37 D. Jose Sancho
38 D. Julio Lloret Masse
39 D. Secundino Lorenzo Tonza, Medico
40 Asociación de Navieiros
41 D. Jose Perez Grana, Tabacalera i efectos navais
42 D. Jose Puga Alvarez (Cantoarena)

Pasa saber máis:

La Voz de Galicia. 1 de agosto de 1910
Faro de Vigo. 22 de novembro de 1910
Diario de Galicia periódico de la mañana, telegráfico, noticiero y de información general Num. 593 de 23 de novembro de 1910
El Noroeste Año XV Número 5485 - 24 de novembro de 1924
El Eco de Santiago diario independiente Año XVII Número 4900 - 12 de xaneiro de 1912
El Diario de Pontevedra periódico liberal Ano XXIX Número 8299 - 10 de xaneiro de 1912
La Correspondencia Gallega diario de Pontevedra Ano XXIV Número 6556 - 10 de xaneiro de 1912
El Progreso semanario independiente Ano VI Número 597. 11 de xaneiro de 1912
La Libertad Num. 326. 11 de xaneiro de 1912
El Correo de Galicia Diario independiente de avisos y noticias. 12 de xaneiro de 1912
El pueblo gallego rotativo de la mañana Ano I Número 209 - 28 de setembro de 1924

xoves, 24 de novembro de 2022

Telefonía en Monforte de Lemos (1909 - 1924)

Monforte sería a primeira poboación galega conectada a rede interurbana da Compañía Peninsular, así como a primeira cidade da provincia de Lugo en ter telefonía urbana, incluso antes da capital. Ao igual que en Betanzos, chegaría en primeiro lugar a telefonía interurbana, que daría paso a urbana por parte da mesma empresa.

A rede interurbana

O 10 de maio de 1913 chegarían a Monforte traballadores da Compañía Peninsular de Teléfonos, para facer un replanteo de proxecto de telefonía interurbana. Dúas brigadas de 30 homes entre Monforte e Astorga. Ademáis, a estación de Monforte recibiría as mercadorías para a montaxe da rede en Galicia.

Sería a primeira cidade galega en contar con este servizo. A inauguración sería o 4 de febreiro de 1914 ás 18h, estando presente o director D. Aurelio Rey Mouriño, fillo do deputado Manuel Rey Gosende. Ao evento asistiron autoridades civís e militares, comerciantes e industrais, que quedaron impresionados coas instalacións. Aproveitaron para chamar a personalidades residentes en Madrid.

As oficinas estaban situadas na Rúa Emilio Castelar nº2.

Rúa do Cardenal. Monforte de Lemos. Sen datar.

Manuel Cortés chega a estación de Monforte en Agosto de 1918, procedente da central telefónica de Santiago de Compostela. No seu lugar queda Víctor Acero. Manuel permanece de xeito interino uns meses ata que en xullo de 1919 queda oficialmente nomeado. En xullo deste ano chegaría Pedro López, procedente da estación telefónica de Santiago. Manuel Cortes permanecería no carga ata setembro de 1924, cando sería destinado a Tarancón (Cuenca), sendo reemplazado por Jacinto Bermejo, antigo xefe da central de Tui.

A rede urbana

La Voz de Galicia recolle no 2 de outubro de 1909 como Francisco Conde Balvís, que tiña a concesión de Ourense, que non chegara a montar, tiña interese tamén en prestar servizo en Monforte de Lemos. Non o consegue.

Habería que agardar seis anos. Publícase o 29 de maio de 1915 a poxa da rede de telefonía urbana no boletín oficial da provincia (antes fora aprobado o 14 de maio e publicado na Gaceta de Madrid o 25 de maio), coincidindo con de Betanzos (e outras 7 localidades do resto de España) . O servizo tería un periodo máximo de 20 anos, tendo a obriga de facilitar cinco abonos gratuitos ás entidades que designe a dirección xeral de telégrafos. A poxa xa incluía unha maior flexibilidade á hora da montaxe da rede (típicamente de 6 meses) ao ter en conta a primeira guerra mundial (guerra europea o gran guerra, naquel momento)

Anuncio da poxa para o servizo telefónico urbano de Monforte. Boletín Oficial da Provincia de Lugo. 29 de maio de 1915

Esta poxa sería ganada pola Compañía Peninsular, que sería a promotora da mesma e que tiña un dereito de tanteo sobre outras propostas que se puideran recibir. A nova da inauguración chegaría á prensa o 24 de novembro de 1915, mediante un comunicado do director D. Mariano Arturo Fuentes Zalzivar.

Os problemas no servizo

Un dos sucesos máis relevantes acontecidos foi en maio de 1919 cando unha forte tormenta ocasionou unha descarga sobre as liñas telegráficas e telefónicas. Sería no caso da central telefónica onde provocaría unha chispa e unha avaria. Ademáis , os tres empregados que se atopaban de servizo acabaron rodando polo chan, pero qeudaría todo nun susto.

O 11 de novembro de 1919 recolle a prensa como se produciron algaradas de certa importancia relacionadas co servizo telefónico que prestaba a Compañía Peninsular. Algúns grupos de persoas reclamaban á instalación do servizo público en pobos da bisbarra como Pantón, Sober, O Saviñao entre outros. Foi necesaria a aparición da benemérita para para evitar maiores incidentes.

Outro feito relevante foi en xuño de 1920 cando unha tormenta non sí afectou as centrais de telefonía urbana e interurbana da Compañía Peninsular. Varios postes foron destrozados, deixando ser servizo á poboación por un tempo

Na boletín provincial aparece tamén unha mención ao acordo municipal de non autorizar a instalación dun poste de 16m na rúa General Rubín en agosto de 1924.

Monforte na primeira guía telefónica

A primeira guía telefónica completa de España foi editada en 1916 por parte da Compañía Peninsular de Teléfonos, que operaba a rede interurbana e algunha das redes urbanas de Galicia.

Os abonados de Monforte serían:

1: Concello, Alcaldía, Rúa Comercio
2: D. Javier Rodríguez, Rúa do Cardenal
3: D. Hilario Cepeda, Juez de instrucción, Rúa Dr. Teijeiro
4: D. Manuel Banet, Notario, Rúa do Cardenal
5: Luis R. Alvarado, Rúa Comercio
6: Hotel del Comercio, Rúa Comercio
7: D. Emiliano Pérez, tejidos, Rúa Comercio
8: D. José M. Alonso, farmacia, Rúa Comercio
9; D. Tomás Sánchez, Rúa Comercio
10: D. Cayetano de la Puente, confitería, Rúa Comercio
11: D. Vicente Taboada, relojería, Rúa Comercio
12: D. Manuel Hermida, Rúa do Cardenal
13: D. José Miguez, Rúa do Cardenal
14: Hotel Español, Rúa Comercio
15: Sociedad Eléctrica de Orense, Rúa do Cardenal
16: D. Jesús Ramos, Procurador, Rúa do Cardenal
17: D. Manuel Salgueiro, Avenida Osma
18: D. Manuel F. Moreiras, ferretería, Rúa do Cardenal
19: D. Gonzalo Sánchez, Juez municipal, Rúa do Cardenal
20: Viuva de J. Andrade, ultramarinos, Praza da Constitución
21: D. Manuel Borrego, Rúa Lagares
22: D. José Parrilla, Praza da Constitución
23: Sres. Guitián Hermanos, fábrica de chocolates, Praza da Constitución
24: B. Eladio Franjo, carpintería, Costa de Santo Domingo
25: D. Ramón Martínez, cochería, Rúa Doutor Casares
26: D. Baldomero Rodríguez, almacenista, Rúa Doutor Casares
27: D. Amador López, fabricante de gaseosas, Rúa Doutor Casares
28: D. Fernando Alonso, almacenista, Rúa Ascención
29: D. Mariano Gordaliza, Estrada da estación
30: D. Jesús Coya, almacenista, Estrada da estación
31: D José Quiroga, ganadero, Rúa Ascención
32: D. Antonio Losada Curto, huevería, Rúa Ascención
33: Sociedad Liceo Artístico, Rúa Doutor Casares
34: D, Juan Casanova, Médico, Rúa Doutor Casares
35: D. José Guitián, carretero, Estrada de Lugo
36: D. Evaristo Mosquera, ganadero, Rúa Alfonso XIII
37: D. Manuel Mosquera, ganadero, Rúa Alfonso XIII
38: Centro Telégrafos, línea de servicio, Rúa Doutor Casares
39: Cuartel de la Guardia civil, Estación de tren
40: D. José M. Rubio, ganadero, Rúa Ascención
41: D. Rodrigo Somoza, ganadero, Rúa Ascención
42: D. N. N., Rúa do Cardenal
43: D, Emilio Fernández Moreiras, Rúa do Cardenal
44: D. Francisco González, (correos), Rúa do Cardenal
45: D. Francisco de las Cuevas, Estrada de Quiroga
46: RR. PP. Escolapios, Rúa Compañía
47: D. Antonio Dacal, Médico, Rúa do Cardenal
48: D. Francisco C. Artime, Estrada de Quiroga
49: D, Florencio Iglesias, Rúa Compañía
50: Dª. Dolores Rodríguez, Rúa Compañía
51: Sres. Fernández e Barreira, Almacenistas, Rúa da Barreira
52: D. Jose María Fernández, Praza da Constitución
53: Sociedad casino tertulia de Monforte, Rúa do Cardenal
54: Cárcel pública, Cuesta de Santo Domingo
55: D. Antonio Domínguez, Rúa do Cardenal
56: D. Filotero López, Rúa Dr. Teijeiro
57: D. Ramón Pérez, Estrada de Quiroga
58: Viuva de Yáñez, Dr. Casares
59: D. Manuel Franco, Abeledas
60: D. Camiño Baamonde, A Granxa
61: Viuva de Hermida, A Devesa
62: Comandancia militar,
64: D. Mariano Arias, Os Chaos
65: Cuartelillo de Policia, Praza

Para saber máis:

La Voz de Galicia. 2 de outubro de 1909; 29 de xuño de 1920
El Correo de Galicia Diario independiente de avisos y noticias; 10 de maio de 1913
La Correspondencia Gallega diario de Pontevedra Ano XXV Número 7004 de 12 de xullo de 1913; Número 7015 de 26 de xullo de 1913
El Diario de Pontevedra periódico liberal Ano XXX Número 8760 de 17 de xullo de 1913; Ano XXXI Número 8930 de 6 de febreiro de 1914; Número 8934 - 12 de febreiro de 1914; Número 8935 - 13 de febreiro de 1914; Ano XXXII Número 9477 de 25 de novembro de 1915; Ano XXXVII Número 10874 - 30 de xuño de 1920
Nova Galicia revista semanal, órgano dos gallegos é pr'os gallegos n'as Amérecas Ano XIV Número 438 de 18 de abril de 1914
La idea moderna diario democrático en Lugo Num. 6974 de 10 de febreiro de 1914
El Eco de Santiago diario independiente Año XIX Número 6511 de 13 de febreiro de 1914; Ano XXIII Número 10072 - 20 de agosto de 1918; Ano XXIV Número 10225 - 13 de novembro de 1919
El Regional. Diario de Lugo. Num. 10375 de 26 de maio de 1915; Num. 10602 de 25 de novembro de 1915
Boletín Oficial de la Provincia de Lugo. Número 123 de 29 de maio de 1915; Número 201 de 27 de agosto de 1924
El Progreso diario liberal Ano XI Número 3214 - 22 de maio de 1918; Ano XII Número 3516 - 24 de maio de 1919; Ano XII Número 3552 - 5 de xullo de 1919
La voz de la verdad diario católico con censura eclesiástica Año IX Número 3016 - 24 de maio de 1919; Ano IX Número 3051 - 7 de xullo de 1919; Ano XIV Número 4615 - 10 de agosto de 1924
Galicia nueva periódico regional, primer diario de Villagarcía Año XIII Número 4912 - 8 de xullo de 1919
El Ideal gallego diario católico, regionalista e independiente Num. 709 (23/05/1919); Num. 2089 (16/09/1924
El Compostelano diario independiente Ano I Número 115 - 30 de xuño de 1920
Faro de Vigo: 5 de xullo de 1919.

venres, 18 de novembro de 2022

Telefonía en Betanzos (1914-1916)

Curiosamente chegaría antes a telefonía interurbana, da man dos plans da Compañia Pensinsular de Teléfonos, que a urbana, como veremos máis adiante. A diferencia doutras vilas e cidades de tamaño similar, non se despertou un gran interese en anos anteriores sobre a posibilidad de construir unha rede urbana. Únicamente consta na hemeroteca un par de proxectos de telefonía particular levados a cabo na última decada do século XIX. Chegaríamos a 1914 sen tentativas de proxectos de conectividade.

A rede interurbana

Betanzos sería unha das dez cidades galegas que estrearían o servizo interurbano. O 25 de abril de 1914 aparece na prensa o reporte dun pleno urbano na que se require axuda para que a compañía telefónica consiga o aluguer da nave que ocupa o xulgado de primera instancia, aínda que non queda constancia si sería para almacenaxe dos elementos necesarios para a montaxe da rede o para construir o centro telefónico. A rede sería inaugurada o 3 de setembro de 1914

Poste telefónico na ponte das Cascas do río Mendo. Betanzos. Sen datar.

A rede urbana

A poxa pola rede urbana publícase o 1 de xuño de 1915 no boletín oficial da provincia (antes fora aprobado o 14 de maio e publicado na Gaceta de Madrid o 25 de maio), dando un prazo ata o 19 de xuño de 1915 para presentar as proposicións. O servizo tería un periodo máximo de 20 anos, tendo a obriga de facilitar cinco abonos gratuitos ás entidades que designe a dirección xeral de telégrafos. A poxa xa incluía unha maior flexibilidade á hora da montaxe da rede (típicamente de 6 meses) ao ter en conta a guerra europea.

Anuncio da poxa para o servizo telefónico urbano de Betanzos. Boletín Oficial da Provincia. 1 de xuño de 1915

Esta poxa sería ganada pola Compañía Peninsular, que sería a promotora da mesma e que tiña un dereito de tanteo sobre outras propostas que se puideran recibir. Na prensa aparece Santos Velasco como xefe de sección en 1918 e 1920. Tamén hai unha mención á necesidade de dispoñer da máis persoal coma a incorporación de D. Jesús Cabaleiro Pedreira en decembro de 1918, procedente da central de Ferrol, que padecería una suspensión de emprego e soldo en 1920 por parte do director da central que sería levantada posteriormente pola dirección da compañía. Tamén en xuño de 1920 se incorporaría Jose Cabanillas, procedente de Sevilla i en agosto de 1921 Enrique Blanco Manilo.

Betanzos na primeira guía telefónica

A primeira guía telefónica completa de España foi editada en 1916 por parte da Compañía Peninsular de Teléfonos, que operaba a rede interurbana e algunha das redes urbanas de Galicia. Naquel momento había pouco maís de 1000 abonados en Galicia, e 30.000 en todo España. O traballo de edición e impresión foi contratado á empresa Los Tiroleses, coa idea de publicar 40.000 exemplares, cos datos persoais (nome, domicilio, teléfono) de todos os abonados en poboacións que están conectadas á rede interurbana.

Neste ano os cidades e vilas galegas que están incluidas son Betanzos, Ferrol, Coruña (e O Burgo), Monforte, Ourense, Vilagarcia, Pontevedra (e Marín) e Vigo.

1: Concello, Pr. Constitución.
2: D. Valentin Puente, P. Arines.
3: D. Manuel Becaria, Sánchez Bregua.
4: D. Constantino Rodríguez, Infesta.
5: D. Victor Valderrama, Constitución.
6: D. Bernardo Carro, Valdoncel.
7: D. Manuel Loureda, Roibeira.
8: D. Eugenio Corrra1, Monjas.
9: Pastor Núñez, Sánchez Bregua.
10: D. Agustín Barros, Méndez Núñez.
11: D. Manuel Martínez, Valdoncel.
12: D. José Martín, Infesta.
13: Mapa Militar, Ribera.
14: D. Gerardo Vidal, Infesta.
15: Pita y Fernández, P. Arines
16: Sres. Núñez y Compañia, Ponte Novo
17: Sres. Hijos de Núñez, Sánchez Bregua.
18: D. Juan López, P. Arines.
19: Xulgado de Instrucción, P. Arines.
20: Cuartel de la Guardia Civil, Alhóndiga.
21: Comandancia Militar, P. Arines.
22: Hospital de San Antonio, P. Arines.
23: Cárcel del partido, Sánchez Bregua.
24: D. Luis Varela, Méndez Nuñez.
25: Dª. Teresa Arias. P. Arines.
26: Dª. Consuelo Pedreira, Rua Traviesa
27: D. Tomás Larco, Valdoncel.
28: Dª. Carmen Paez, Praza da Constitución.
29: Dª. Dolores Maristany, Sánchez Bregua, 15.
30: D. César Sánchez, Praza da Constitución.
31: D. José Teijeiro, San Francisco.
32: D. José Vázquez Leis, Rua Nueva.
33: D. Eduardo González, Avenida da Estación.
34: Concello de Bergondo, Bergondo.
35: D. Julio Linarragua, Angeles.
46: Jefe de Telégrafos. . .
47: Jefe de Teléfonos.

Para saber máis:

El Correo gallego diario político de la mañana Ano XXXVII Número 11965 de 25 de abril de 1914; Número 12046 de 19 de xuño de 1914
El Diario de Pontevedra periódico liberal Ano XXXI Número 9102 de 3 de setembro de1914
La idea moderna diario democrático en Lugo Num. 7123 de 3 de setembro de 1914
Anuario telefónico da Compañía Peninsular de Teléfonos. Editorial Los Tiroleses. 1916.
Gaceta de Madrid. 25 de maio de 1915
Boletín Oficial da Provincia da Coruña. 1 de xuño de 1915
El Correo de Galicia Diario independiente de avisos y noticias. 2 de xuño de 1915
El Noroeste Año XX Número 9444. 2 de xulo de 1915
El Orzán diario independiente Año I Número 302 - 28 de decembro de 1918
Diario de Galicia periódico de la mañana, telegráfico, noticiero y de información general Num. 3221 (01/08/1918)
El Eco de Santiago diario independiente Año XXV Número 10318 - 23 de decembro de 1920
El Progreso diario liberal Año XIII Número 3831 - 2 de xuño de 1920
La Voz de Galicia de 24 de agosto de 1921

luns, 14 de novembro de 2022

A telefonía nas eléctricas de Lugo (1897-1898)

As compañías eléctricas que xa tiñan instalado a súa rede de postes para o subministro enerxético aproveitaban para tirar un cable de telefonía que permitía controlar os procesos productivos desde as oficinas principais. Este sería o caso de Lugo, cunha salvedade.

En abril de 1897 faltarían aínda 20 anos para que Lugo dispuxera de teléfono urbano. A compañía de electricidade “Alumbrado Eléctrico de Lugo”, a través do banqueiro Ramón Nicolás Soler y Díaz de Noriega presentou un proxecto para conectar cunha liña privada a fábrica de electricidade de Acea de Castro Romai e as oficinas de administración na rúa Manuel Becerra 12 (hoxe Rúa do Progreso) da cidade, que recibiría autorización en maio dese ano.

Acea de Castro Romai. Ano 1897. Libro "La Sociedad General Gallega de Electricidad y la formación del sistema eléctrico gallego" de Xoan Carmona Badía.

En abril de 1898, aparece unha segunda provedora de electricidade, que competiría coa anterior. “La eléctrica lucense” solicita autorización para tender unha rede entre a praza de Santo Domingo, onde terían as oficinas principais e a fábrica de luz que construían a carón da nova represa de O Piago de Martul (Robra, Outeiro de Rei), a uns 10 km do centro urbano. A instalación técnica sería realizada pola empresa Ahlemeyer e Compañía de Bilbo, estando finalizada en marzo de 1899, onde aparecen na prensa as probas con servizo telefónico.

Unha singularidade é a petición de interconectar unha fábrica de fariñas da rúa Fornos de Lugo coas oficinas da eléctrica lucense na praza de Santo Domingo. Esta petición se faría en agosto de 1902, sendo aprobada tres meses máis tarde. Esta fábrica, propiedade do Sres. Pujol e Arriaga foi a primeira eléctrica inaugurada na provincia de Lugo, polo que esta liña telefónica serviría para estar en comunicación con subministrador eléctrico.

A anécdota chegaría en outubro de 1907, cando ao desprenderse un fío telefónica perto da Porta Miñá, que contactou cun cable do alumeado ocasionou a morte dun burro do servizo municipal de limpeza. A Eléctrica Lucense tería que indemnizar ao concello.

Para saber máis:

El Regional. Núm 9588 de 6 de abril de 1897; Núm 9931 de 27 de abril de 1898; Núm 10022 de 31 de xullo de 1898; Núm 10047 de 26 de agosto de 1898; Núm 10223 de 5 de marzo de 1899; Núm 6784 de 22 de agosto de 1902; Núm 6851 de 1 de novembro de 1902.
El Eco de Galicia. Núm 3266 de 4 de maio de 1897; Núm 3280 de 20 de maio de 1897; Núm 3568 de 13 de maio de 1898; Núm 3571 de 17 de maio de 1898.
La idea moderna. Núm 2249 de 14 de maio de 1899
Faro de Vigo. 5 de outubro de 1907

mércores, 9 de novembro de 2022

A primeira baixa dun subscriptor. Coruña (1889)

El Clamor del País, un diario de A Coruña, foi a primeira baixa dun subscritor dun servizo telefónico urbano. Non parece ser unha baixa simple. Este xornal foi froito dunha fusión de El Noroeste i El Clamor de Galicia, que tería ideoloxía afín ao Partido Liberal Reformista ou romerista, que se vería abocado a desaparecer en agosto de 1889, pouco tempo despois de ter instalado o teléfono nas súas oficinas. Cumpre salientar que non tería o servizo en xaneiro de 1889, xa que se dispón dunha listaxe desa data cos 20 primeiros abonados. No primeira guía conservada, de 1890:

https://telefoniagalicia.blogspot.com/2022/08/1890-primeira-guia-de-telefonos-en.html

aparecen como vacantes os números 48 e o 54, que pode que algún fora deste xornal (xa que coincide con instalacións nese barrio) que serían instalados cara abril ou maio de 1889, apenas 2 o 3 meses antes da baixa. O compromiso de permanencia era dun ano, sendo o teléfono propiedade da empresa de telefonía.

Teléfono ADER-bell modelo 3, instalado en parede.

O feito de só pagar uns meses (sen amortizar a instalación) e non devolver o terminal telefónico crearon un conflito entre o Sr. Canoura e Mariano Martín Villoslada, director da empresa de telefonía, que remataría nos xulgados.

Manuel Canoura, natural de Lugo, era reloxeiro na Coruña, cun negocio na rúa Real 90, que se faría famoso por un roubo que padeceu a finais de 1886 e que tivo trascendencia mediática no xuizo acontecido nos seguintes anos, unha vez descubertos os mangantes. Esta actividade como comerciante a levaría en paralelo ao rol de redactor do xornal. Manuel debía ter una carácter controvertido que o levou a ter conflictos con outros medios, onde se tiña un relato sarcástico contra a liña editorial do xornal de Canoura. Falecería ao ano seguinte (1890) en Lugo. O outro redactor principal era Ricardo Acevedo Fullós, avogado, político e xornalista, que tamen falecería en 1890.

La Coruña en la mano - 1883

venres, 4 de novembro de 2022

O sistema Villoslada de apoios nos tellados

Nunha publicación anterior explorábamos o pararraios de Mariano Martín Villoslada, que tivo transcendencia en España coma un mecanismo rápido para levar á terra as liñas dos abonados no caso de tormenta.

https://telefoniagalicia.blogspot.com/2022/05/o-pararraios-de-mariano-martin.html

Templete de A Coruña con apoios en cabalete. Ano ~1927. Arquivo da Fundación Telefónica

No mesmo libro que publicara xunto a Jose Amado, o xefe de telégrafos de Coruña, "La electricidad práctica", que está dispoñible na Biblioteca Nacional, fala dun sistema propio de apoios nos teitos ou 'palomillas' para mellorar os existentes, de cabalete. Estes son normalmente con dos apoios de barras de ferro colocadas de xeito paralelo nas que se colocan mediante parafuso as barras (normalmente separadas 25 cm) que soportan os illadores (separados uns 20 cm). As barras colócanse nunha viga do teito e ponse parafusos en varios puntos para dar consistencia.

Apoios en cabalete. Sistema tradicional. Extraído de "La Electricidad Práctica" de Amado e Villoslada. 1894.

As palomillas do sistema Villoslada indica que son preferibles aos demais por ter un custe menor, unha maior facilidade de colocación e maior seguridade e un menor dano aos faiados. En lugar de ter dous pes, ten un só en forma de A que vai cun parafuso a un pratiño rectangular de 30 cm de lado, que, a súa vez, leva 4 parafusos fortes á viga da casa. Así, o pé vai amarrado a ese pratiño, en lugar de ir directamente á viga.

Apoios de sistema Villoslada. Extraído de "La Electricidad Práctica" de Amado e Villoslada. 1894.

As 'crucetas' ou barras nas que se colocan os illadores poderán ser de madeira ou de ferro en ángulo, conectando co pé principal cunhas 'orellas', poden levar o mesmo número de crucetas e separación que nas palomillas convencionais. Mariano recomenda que no caso de non poder ir totalmente recto que se coloquen uns ventos de arame tamén na viga do teito, para dar unha maior estabilidade.

Pratiño sistema Villoslada. Extraído de "La Electricidad Práctica" de Amado e Villoslada. 1894.

Soportes co sistemas Villoslada. A Coruña. Ano ~1927. Arquivo da Fundación Telefónica

Para saber máis:

La Electricidad Práctica de Jose Amado e Mariano Martín Villoslada Ano 1894. dixitalizado na Biblioteca Nacional