Telefonía en Betanzos (1914-1916)

Curiosamente chegaría antes a telefonía interurbana, da man dos plans da Compañia Pensinsular de Teléfonos, que a urbana, como veremos máis adiante. A diferencia doutras vilas e cidades de tamaño similar, non se despertou un gran interese en anos anteriores sobre a posibilidad de construir unha rede urbana. Únicamente consta na hemeroteca un par de proxectos de telefonía particular levados a cabo na última decada do século XIX. Chegaríamos a 1914 sen tentativas de proxectos de conectividade.

A rede interurbana

Betanzos sería unha das dez cidades galegas que estrearían o servizo interurbano. O 25 de abril de 1914 aparece na prensa o reporte dun pleno urbano na que se require axuda para que a compañía telefónica consiga o aluguer da nave que ocupa o xulgado de primera instancia, aínda que non queda constancia si sería para almacenaxe dos elementos necesarios para a montaxe da rede o para construir o centro telefónico. A rede sería inaugurada o 3 de setembro de 1914

Poste telefónico na ponte das Cascas do río Mendo. Betanzos. Sen datar.

A rede urbana

A poxa pola rede urbana publícase o 1 de xuño de 1915 no boletín oficial da provincia (antes fora aprobado o 14 de maio e publicado na Gaceta de Madrid o 25 de maio), dando un prazo ata o 19 de xuño  de 1915 para presentar as proposicións. O servizo tería un periodo máximo de 20 anos, tendo a obriga de facilitar cinco abonos gratuitos ás entidades que designe a dirección xeral de telégrafos. A poxa xa incluía unha maior flexibilidade á hora da montaxe da rede (típicamente de 6 meses) ao ter en conta a guerra europea. 

Anuncio da poxa para o servizo telefónico urbano de Betanzos. Boletín Oficial da Provincia. 1 de xuño de 1915

Esta poxa sería ganada pola Compañía Peninsular, que sería a promotora da mesma e que tiña un dereito de tanteo sobre outras propostas que se puideran recibir. Na prensa aparece Santos Velasco como xefe de sección en 1918 e 1920. Tamén hai unha mención á necesidade de dispoñer da máis persoal coma a incorporación de D. Jesús Cabaleiro Pedreira en decembro de 1918, procedente da central de Ferrol, que padecería una suspensión de emprego e soldo en 1920 por parte do director da central que sería levantada posteriormente pola dirección da compañía. Tamén en xuño de 1920 se incorporaría Jose Cabanillas, procedente de Sevilla i en agosto de 1921 Enrique Blanco Manilo.

Betanzos na primeira guía telefónica

A primeira guía telefónica completa de España foi editada en 1916 por parte da Compañía Peninsular de Teléfonos, que operaba a rede interurbana e algunha das redes urbanas de Galicia. Naquel momento había pouco maís de 1000 abonados en Galicia, e 30.000 en todo España. O traballo de edición e impresión foi contratado á empresa Los Tiroleses, coa idea de publicar 40.000 exemplares, cos datos persoais (nome, domicilio, teléfono) de todos os abonados en poboacións que están conectadas á rede interurbana.

Neste ano os cidades e vilas galegas que están incluidas son Betanzos, Ferrol, Coruña (e O Burgo), Monforte, Ourense, Vilagarcia, Pontevedra (e Marín) e Vigo.

• 1: Concello, Pr. Constitución.
• 2: D. Valentin Puente, P. Arines. 
• 3: D. Manuel Becaria, Sánchez Bregua. 
• 4: D. Constantino Rodríguez, Infesta.
• 5: D. Victor Valderrama, Constitución.
• 6: D. Bernardo Carro, Valdoncel. 
• 7: D. Manuel Loureda, Roibeira. 
• 8: D. Eugenio Corrra1, Monjas.
• 9: Pastor Núñez, Sánchez Bregua.
• 10: D. Agustín Barros, Méndez Núñez. 
• 11: D. Manuel Martínez, Valdoncel. 
• 12: D. José Martín, Infesta.
• 13: Mapa Militar, Ribera.
• 14: D. Gerardo Vidal, Infesta.
• 15: Pita y Fernández, P. Arines
• 16: Sres. Núñez y Compañia, Ponte Novo
• 17: Sres. Hijos de Núñez, Sánchez Bregua.
• 18: D. Juan López, P. Arines. 
• 19: Xulgado de Instrucción, P. Arines. 
• 20: Cuartel de la Guardia Civil, Alhóndiga.
• 21: Comandancia  Militar, P. Arines. 
• 22: Hospital de San Antonio, P. Arines. 
• 23: Cárcel del partido, Sánchez Bregua.
• 24: D. Luis Varela,  Méndez Nuñez.
• 25: Dª. Teresa Arias. P. Arines. 
• 26: Dª. Consuelo Pedreira, Rua Traviesa
• 27: D. Tomás Larco, Valdoncel.
• 28: Dª. Carmen Paez, Praza da Constitución.
• 29: Dª. Dolores Maristany, Sánchez Bregua, 15. 
• 30: D. César Sánchez, Praza da Constitución.                                                                                        
• 31: D. José Teijeiro, San Francisco.
• 32: D. José Vázquez Leis, Rua Nueva.
• 33: D. Eduardo González, Avenida da Estación. 
• 34: Concello de Bergondo, Bergondo.
• 35: D. Julio Linarragua, Angeles.
• 46: Jefe de Telégrafos. .                          . 
• 47: Jefe de Teléfonos. 

Para saber máis: 

• El Correo gallego  diario político de la mañana Ano XXXVII Número 11965 de 25 de abril de 1914; Número 12046 de 19 de xuño de 1914
• El Diario de Pontevedra  periódico liberal Ano XXXI Número 9102 de 3 de setembro de1914
• La idea moderna  diario democrático en Lugo  Num. 7123 de 3 de setembro de 1914
• Anuario telefónico da Compañía Peninsular de Teléfonos. Editorial Los Tiroleses. 1916.
• Gaceta de Madrid. 25 de maio de 1915
• Boletín Oficial da Provincia da Coruña. 1 de xuño de 1915
• El Correo de Galicia  Diario independiente de avisos y noticias. 2 de xuño de 1915
• El Noroeste Año XX Número 9444. 2 de xulo de 1915
• El Orzán diario independiente Año I Número 302 - 28 de decembro de 1918
• Diario de Galicia periódico de la mañana, telegráfico, noticiero y de información general Num. 3221 (01/08/1918)
• El Eco de Santiago  diario independiente Año XXV Número 10318 - 23 de decembro de 1920
• El Progreso  diario liberal Año XIII Número 3831 - 2 de xuño de 1920
• La Voz de Galicia de 24 de agosto de 1921