O proxecto de cable colgante entre Valença e Tui

O arquivo da CTT en Lisboa conserva o proxecto de Joaquím José d'Almeida, capitán do exército portugués responsable de boa parte da construcción das redes de telegrafía eléctrica de Portugal, que estaban sustituíndo as ópticas, moi extendidas no país. 

O 27 de outubro de 1858 asina un proxecto para o tendido dun cable entre dous puntos da fronteira miñota, curiosamente utilizando a torre da igrexa de Santa Maria dos Anjos na Fortaleça de Valença, mentres que o cable colgaría dun poste de 14 metros sobre unhas rochas no lado tudense. 

Fotografía facilitada por Godofredo Ferreira para a segunda edición do libro "Memória histórica sobre a telegrafía eléctrica em Portugal" de Guilhermino Augusto de Barros

O documento foi facilitado por Godofredo Ferreira, que o comprou nunha poxa da biblioteca do orador Dr. Santos Farinha e cedeu a CTT en maio de 1950. 

O documento está cheo de datos técnicos para salvar a distancia entra as beira do Miño cun fío colgante con catenaria, nunha época previa, sobre 30 anos antes, da existencia da ponte internacional. Esta lonxitude debe ser un desafío sen precedentes coñecidos nesa época. 

Sinatura de Joaquim Jose d'Almeida no documento

A referencia é a 'cheia' do ano 1821, onde as augas alcanzaron unha altura de 9,6 metros sobre o nivel da maior pleamar con lúa nova do mes de agosto de 1858. A catenaria debe salvar esa altura. Tamén consultan nas dúas beiras sobre cal é o barco con maior altura, sendo de 16 metros ata o mastro, que debe ser tido en conta para evitar accidentes con cable, deixando unha marxe adicional de 2 metros. 

Considera así o uso do cimborrio da igrexa de Santa María como mellor opción, que se atopa 72,21 metros por riba da maior enchente de 1821 e un poste de 14 metros no lado de España, que se atoparía 21 metros por riba (ao estar sobre uns penedos) do nivel de dita enchente. A distancia entre os dous puntos, nun plano horizontal, sería de 588 metros. A localización no lado tudense non queda marcada, pero sería entre a actual porten internacional e 150m río abaixo, segundo a figura que se mostra a continuación.

Radio de 588 metros desde o cimborrio de Santa María dos Anjos en Valença do Minho.

O documento entre en formulas técnicas para calcular a tensión soportada e a viabilidade do tendido, tendo en conta que será un fío de ferro galvanizado, para o que proba numéricamente, para diferentes radios a tensión e probabilidades de rutura. Tamén calcula canto deberían medir os postes no caso de que non se utilizara a igrexa e se apostara por dous nas beiras do Miño, para soportar a distancia de 310 metros, saíndo alturas de 30 metros para ambos, que non resultan viables.

Joaquín finaliza destacando as vantaxes respecto a un cable sub-fluvial, que sería o finalmente adoptado. Estas estarían baseadas na facilidade de reparación do aereo, a resistencia a posibles enchentes do río (e choques con árbores que leva o Miño), 

Parte do plano do fío, extremo de Valença do Minho, con cimborrio de Santa María.

Para saber máis:

• Memória histórica sobre a telegrafía eléctrica em Portugal. Guilhermino Augusto de Barros. Lisboa 1944
• Comunicação telegráfica entre Valença e Tuy. Joaquim José d'Almeida.  27 de outubro de 1858.