A reducción de horarios da Compañía Peninsular (1923)

 O 23 de agosto o xornal La Voz de la Verdad, de Lugo, anuncia a intención de reducir o horario da central interurbana da cidade para pechar unha hora antes (á medianoite, en lugar da 1:00), a partir do primeiro de setembro. Durante os seguintes días se irían anunciando reduccións en boa parte do resto das estacións. Sempre co obxectivo de reducir custes de persoal, que era mais caro polas concesións sociais aos traballadores e como unha mostra de acción ante ás intencións de nacionalizar o servizo ou poñelo en mans dunha compañia americana. Un dos principais sería a prensa, acostumada aos reportes nocturnos, que se levantaría ante este intento.

Telefonistas diante da central de Teléfonos Interurbanos de A Coruña. Arquivo fotográfico de Telefónica. 1928 

No caso de Ourense a proposta sería pasar das 2:00 á medianoite, motivando un telegrama do alcalde ao director da compañía e outro do presidente da Cámara do Comercio. En principio parece ser que aceptan esa súplica polo que non ser alteraría o horario orixinal.  Curiosamente, a prensa recolle o 7 de setembro, a renuncia do xefe da estación, Emiliano Castrillo, pola disconformidade coa nova organización.

A proposta para Pontevedra sería pechar ás 22:00, canto antes o facía a medianoite. A Cámara de Comercio visita ao Gobernador Civil e espérase que o alcalde realice unha protesta formal. Así, e tras coñecer que Ourense mantén o horario orixinal, deciden presionar nese sentido tanto o concello como a deputación, así como sociedades civiles. O secretario do director da Compañía de Teléfonos Peninsular contesta ao presidente da Deputación de que non van cambiar salvo que se demostre a necesidade do servizo. Posteriormente o ministro de Gobernación indica que notificaron á Compañía Peninsular a necesidade de continuar co servizo normal ata que se resolva o expediente. O 4 de outubro volve restituirse o servizo ás doce da noite

Vilagarcía pecharía ás 22:00, cando antes pechaba a medianoite. Uns anos antes o facía ás 2:00. Un servizo longo atendido únicamente por 4 persoas. O xefe da estación, Don M. Vallespi escribe unha carta ao xornal Galicia Nueva indicando que co persoal que teñen non poden prestar servizo máis horas e que, salvo en xullo e agosto, non hai demanda do servizo a partir das 22h. Mentras que en outras cidades vólvese ao horario orixinal tralas queixas, no caso de Vilagarcía permanece ata as 22h. 

En Vigo pasaría das dúas da mañá á unha, levantando queixas da prensa que o necesitaba para recibir as últimas novas de Madrid.

En Tui a idea sería pechar ás 21:00, que provoca as queixas da cámara de comercio ao gobernador civil, así como a intención do alcalde e sociedades de recreo de iniciar protestas. Aínda en abril de 1924 se seguiría a reclamar a extensión do horario.

En Lugo, onde comos e indicara antes a proposta sería pasar das 1:00 ás 0:00, tamén motiva certas protestas. 

En Santiago non quedarían máis evidencias do recorte salvo que pasaría a pechar ás 23:00, sen aparentemente espertar queixas sociais. 

Para saber máis:

• La voz de la verdad  diario católico con censura eclesiástica Ano XIII Número 4315 - 23 de agosto  de 1923; Ano XIII Número 4323 - 1 de setembro  de 1923; Ano XIII Número 4325 - 4 de setembro  de 1923; Ano XIII Número 4328 - 7 de setembro  de 1923
• El Ideal gallego diario católico, regionalista e independiente Num. 1870 (26/08/1923)
• La Región  diario independiente, de intereses generales, de noticias y avisos Ano XIV Número 4009 - 26 de agosto de 1923; Ano XIV Número 4010 - 28 de agosto de 1923; Ano XIV Número 4015 - 2 de setembro de 1923
• La Integridad diario católico Num. 10008 (28/08/1923);  Num. 10010 (30/08/1923); Num. 10012 (01/09/1923); Num. 10014 (04/09/1923)
• El Progreso  semanario independiente Ano XVII Número 3210 - 29 de agosto de 1923; Ano XVII Número 3220 - 9 de setembro de 1923; Ano XVII Número 3225 - 15 de setembro de 1923
• Galicia nueva  periódico regional, primer diario de Villagarcía Ano XVII Número 6078 - 30 de agosto de 1923; Ano XVII Número 6079 - 31 de agosto de 1923; Ano XVII Número 6081 - 2 de setembro de 1923; Ano XVII Número 6082 - 4 de setembro de 1923; Ano XVII Número 6083 - 5 de setembro de 1923; Ano XVII Número 6092 - 15 de setembro de 1923;  Ano XVII Número 6109 - 5 de outubro de 1923; Ano XVII Número 6122 - 20 de outubro de 1923; Ano XVII Número 6123 - 21 de outubro de 1923;
•  El Progreso  diario liberal Ano XVI Número 4833 - 31 de agosto de 1923; Ano XVI Número 4835 - 2 de setembro de 1923;  Ano XVI Número 4842 - 11 de setembro de 1923; Ano XVI Número 4844 - 13 de setembro de 1923
• Galicia  diario de Vigo Número 338 - 31 agosto 1923; Número 345 - 8 setembro 1923; Número 366 - 4 outubro 1923; Número 380 - 20 outubro 1923
• La Zarpa  diario de los agrarios gallegos Ano III Núm. 603 - 31 agosto 1923
• El Diario de Pontevedra  periódico liberal Ano XL Número 11836 - 3 de setembro de 1923
• La Provincia  diario de información y de intereses generales Año I Número 81 - 4 de setembro de 1923
• El Eco de Santiago  diario independiente Año XXVIII Número 11568 - 11 de setembro de 1923
• Faro de Vigo. 12 de setembro de 1923; 19 de abril de 1924

O primeiro timo telefónico en Galicia (1924)

Desde o Círculo Artístico de Vilagarcía de Arousa, un individuo solicitou comunicación coa axencia de D. Jose Pérez Fernández, simulando que estaba a chamar desde axencia A. Cardona da cidade de Vigo (rúa Victoria 34). Era o 15 de decembro de 1924.

Información sobre a rede urbana de Vilagarcía https://telefoniagalicia.blogspot.com/2022/09/1908-rede-urbana-de-vilagarcia.html

A conversa xirou sobre negocios comúns a ambas axencias de consignación, cando, ao final da chamada, o suposto Cardona de Vigo dixolle ao interlocutor que se atopaba en Vilagarcía un tal Ricardo Puga ao que debería darlle 150 pesetas ao que debería solicitarlle un recibo. O fillo político de José Pérez, D. Jerónimo Sánchez, foi o responsable do encargo, levándolle ao Hotel Moderno onde estaba o suposto Ricardo Puga a citada cantidade. 

Postal. Hotel Moderno. Sen datar. 

Casualmente unha persoa de confianza de  Jose Pérez foi Vigo e descubriu, nunha reunión con Cardona, o engano ao que foi exposto. Avisou rapidamente a Jerónimo, que volveu ao hotel pero xa non estaba o timador. Tras unha denuncia na Guarda Civil, aparecería o timador no Círculo Artístico vendo unha función infantil que intentaría manter a súa identidade falsa. Descubriríase que era Vicente Santamaría de 18 anos, natural de Santiago, que comentou que actuou dese xeito ao quedar sen diñeiro e necesitar volver á súa cidade. Antes xa gastara unha terceira parte das 150 pesetas en convidar a uns amigos que ten na localidade.

Información sobre a rede interurbana de Vilagarcía https://telefoniagalicia.blogspot.com/2023/02/telefono-interurbano-en-vilagarcia-1914.html

Os responsables da detención foron o suboficial D. Vitoriano Benito e o cabo comandante D. Jorge Puente.

Para saber máis:

• Faro de Vigo de 16 de decembro de 1924
• El Pueblo Gallego, rotativo de la mañana Ano I Número 278 - 17 de decembro de 1924
• Galicia nueva periódico regional, primer diario de Villagarcía Ano XVIII Número 6412 - 16 de decembro de 1924

A liña para chamar de Caldas a Cuntis (1924)

A chegada da telefonía a Cuntis, importante vila balnearia (Gran Hotel e o Balneario da Virxe e do Castro), sería a través de Caldas de Reis sería en setembro de 1910, sendo un dos primeiros balnearios en contar con teléfono. Desde alí poderían falar coa estación telegráfica de Caldas e poder enviar telefonemas ao resto da rede estatal. O deputado Bernardo Sagasta, neste momento director xeral de Comunicacións axuda a conseguir este servizo.

O proxecto parece pararse ata que aparece o plan provincial impulsado desde a deputación por D. Prudencio Landín en 1917. Comezaríase polo Morrazo e sería o turno da liña cara Cuntis a finais de 1922, de novo pola presión do deputado Bernardo M. Sagasta e o xefe de telégrafos de Pontevedra Arturo Lago, que pasaría a ser xefe de implantación do proxecto provincial en xaneiro de 1923.

Balneario de Cuntis. Sen datar.

En xuño de 1923 crease certa controversia no prensa, xa que comentan que o material destinado á liña de Caldas a Portas foi reasignado para a liña provincial da A Coruña, concretamente na conexión con Ortigueira. Pídese a colaboración dos deputados provinciais Sres. Echevarría e Otero Bárcena, así como dos concellos de Portas e Caldas e sociedades deses concellos. Ese tramo de liña xa non se chegaría a construir dentro do proxecto provincial.

Porén, o tramo de Cuntis a Caldas avanzaría. En Outubro de 1923 sería o funcionario Alfonso Lago o responsable de tender a liña. Tan pronto como comeza esta obra xa estaría a prensa reclamando que non tiña sentido se non se daba continuidade desde Caldas de Reis ata Pontevedra. O servizo inauguraríase o 13 de  marzo de 1924, dentro do servizo telefónico provincial, sen ter máis posibilidades que chamar dun sitio ao outro. 

Vida gallega  ilustración regional Ano XVI Número 251 - 1 de xuño de 1924

A liña sería incautada no mesmo 1924 como parte da absorción de activos por parte da Compañía Telefónica Nacional de España

Para saber máis: 

• El Correo de Galicia  Diario independiente de avisos y noticias Num. s.n. (05/09/1910)
• Faro de Vigo. 18 de marzo de 1911; 9 de decembro de 1922; 14 de marzo de 1924; 14 de xuño de 1924
• La Región  diario independiente, de intereses generales, de noticias y avisos Ano II Número 336 - 21 de marzo de 1911
• El Ideal gallego  diario católico, regionalista e independiente Num. 1651 (10/12/1922); Num. 1910 (14/10/1923); Num. 2147 (22/11/1924)
• La Voz de Galicia. 22 de marzo de 1911; 14 de outubro de 1923
• Vida gallega  ilustración regional Ano XVI Número 251 - 1 de xuño de 1924
• Galicia diario de Vigo Número 277 - 15 xuño 1923; Número 281 - 20 xuño 1923; Número 562 - 17 xullo 1924
• Galicia nueva  periódico regional, primer diario de Villagarcía Ano XVIII Número 6246 - 15 de marzo de 1924
• El Progreso  semanario independiente Ano XVII Número 3252 - 21 de outubro de 1923; Ano XVIII Número 3370 - 15 de marzo de 1924

As queixas polo servizo urbano de Lugo (1923)

O servizo telefónico urbano era prestado polo corpo de telégrafos desde 1917, no momento da súa inauguración. Houbo queixas repetidas, sobre a calidade do servizo e o pouco personal destinado ao mesmo, pero as queixas alcanzaron o cumio en novembro de 1923. 

Poste de teléfonos na Ronda da Muralla co Carcere Vello de fondo. 1928. Arquivo fotográfico de Telefónica

Desta vez sería o novo xornal La Provincia a que encabezaría as queixas, cun foco no tempo necesario para obter resposta na central. O xefe de telégrafos, o Sr. Nicolás Ballesteros,  excúsase indicando que co material e persoal (tres señoritas telefonistas) do que dispón ofrecen un servizo de calidade como en cidades de maior tamaño e laiase dos insultos que reciben as telefonistas. Cumpre salientar que dous meses antes o xornal La Provincia publicara unha noticia nese sentido. 

La Provincia  diario de información y de intereses generales Año I Número 150 - 23 de novembro de 1923 

A prensa non acepta a exposición do xefe de telégrafos. Ademais, esta comunicación obtén responsta en prensa por "varios abonados" que indican que na central prodúncense reunións (escoitase balbordo nas chamadas) e dase a entender que se fan escoitas ilegais das chamadas. 

La Provincia  diario de información y de intereses generales Año I Número 94 - 19 de setembro de 1923 

As queixas chegan ata o Director de Correos e Telégrafos, que procede á instrucción dun expediente para comprobar as deficiencias indicadas. Chega a Lugo o 5 de decembro de 1923 o funcionario de telégrafos D. Marcelino Ortega, para revisar as causas do conflito, onde contacta co persoal e coa Cámara de Comercio. Marcelino permanece uns 10 días na cidade ata que da a crise por  finalizada.

A telefonía urbana en Lugo (1900 - 1922): https://telefoniagalicia.blogspot.com/2022/08/a-chegada-telefonia-urbana-en-lugo-1900.html

 Para saber máis:

• La voz de la verdad  diario católico con censura eclesiástica Ano XIII Número 4391 - 20 de novembro de 1923; Ano XIII Número 4393 - 22 de novembro de 1923; Ano XIII Número 4401 - 1 de decembro de 1923
• La Provincia  diario de información y de intereses generales  Ano I Número 146 - 18 de novembro de 1923; Ano I Número 147 - 20 de novembro de 1923; Ano I Número 148 - 21 de novembro de 1923; Ano I Número 149 - 22 de novembro de 1923; Ano I Número 150 - 23 de novembro de 1923; Ano I Número 160 - 5 de novembro de 1923; Ano I Número 169 - 15 de novembro de 1923; Ano I Número 170 - 16 de novembro de 1923
• El Progreso  diario liberal Año XVI Número 4902 - 20 de novembro de 1923

A visita de Francos a Galicia (1916)

 O 27 de xullo de 1916, o Director de Comunicacións, Sr. Francos Rodríguez, visita Galicia. Neste momento algunhas vilas (Tui, Ponteareas, Ribadeo) e Lugo están construindo redes de telefonía urbana baixo o seu mandato. Ademáis daba servizo de telégrafos por parte do corpo do Estado. Ademais, tiña varios proxectos de casas de correos en marcha. 

Así, visita Ferrol, tras chegar en tren a Coruña, incluindo a estación de telégrafos e a central de Correos. A pesar de non depender directamente de el, visita tamén a estación de telefonía interurbana da Compañía Peninsular, sendo recibido polo xefe, o Sr. Agullo. De aí partiría a Sada, onde sería recibido poR Alejandro Pérez Lugín, autor de La Casa de Troya, que era escrito, coma o director xeral e amigo deste. 

Francos Rodríguez. Ano descoñecido

De aí partiu a Coruña, sendo recibido na casa de Correos por funcionario deste corpo e de telégrafos. Con respecto ao corpo de telégrafos, laiouse de que servicios pasaran a empresas particulares (en referencia a telefonía da Compañía Peninsular) indicando "non pode ser e hai que rectificalo, aínda que sen violencias. Cumpre respetar o establecido mais preparando o porvir". Comenta tamén que estas empresas non invisten en vilas pequenas i está a pensar nun proxecto nacional, por parte do corpo de telégrafos, que presentaría ese mesmo ano.

Saíu ao día seguinte rumo cara Santiago, cunha reunión co corpo de Correos, e, dende alí, a Lugo, Pontevedra, ambos para visitar as obras das Casas de Correos, e regreso a  a Madrid. 

Para saber máis:

• La Voz de Galicia. 28 de xullo de 1916
• El Noroeste - Año XXI Número 9862 (29/07/1916)

A reunión de abonados de Santiago de 1922

20 de outubro de 1922 ás 19:00 Convócase a todos os abonados do teléfono urbano de Santiago a unha reunión na alcaldía do Concello, para debatir sobre a calidade do servizo.  El Eco de Santiago, un dos maiores usuarios e crítico co servizo pon o acento en salvar ás telefonistas cun escrito na prensa:

El Eco de Santiago  diario independiente Año XXVII Número 11304 - 19 de outubro de 1922

Na reunión acudiron moitos dos abonados e compartiron as múltiples queixas que teñen, motivadas pola baixa inversión (non repoñen postes ou crucetas, etc). Acordaron dirixir un escrito á empresa deixando un prazo prudencial para solucionar as maiores deficiencias ou darse de baixa e denunciar o servizo ao Ministerio de Gobernación. Nestas datas unha situación similar motivou a incautación da rede de Sevilla por parte do Estado. 

A reunión motiva a visita en novembro de 1922 do xefe do centro telegráfico da Coruña, D. José Gilis e o oficial da mesma sede o Sr. Bermúdez de Castro para avaliar os problemas da rede. 

Os abonados finalmente firman unha declaración na que dan de prazo ata marzo de 1923 para subsanar os problemas e deixan de pagar ata esa data a cota trimestral, que terían que pagar en xaneiro. O director da rede, D. Eduardo Ferreño Adrán, recolle o escrito dos abonados e comprométese a dar unha solución.  Curiosamente 

Eduardo chegaría só ata febreiro de 1923 (antes da data límite, xa que dimitiría do posto e ser´ía relevado por Luis Caballero Iribarnegaray. Nestas datas visita un alto funcionario do corpo de telégrafos para analizar as deficiencias do servizo. 

O 31 de marzo organízase unha reunión de abonados no concello, ao ter finalizado o prazo estipulado, pero non queda constancia na prensa do seu resultado.

Para saber máis:

• El Compostelano  diario independiente Ano III Número 805 - 19 de outubro de 1922; Ano III Número 857 - 27 de decembro de 1922; Ano IV Número 898 - 14 de febreiro de 1923; Ano IV Número 934 - 30 de marzo de 1923
• El Eco de Santiago  diario independiente Ano XXVII Número 11304 - 19 de outubro de 1922; Ano XXVII Número 11306 - 21 de outubro de 1921; Ano XXVII Número 11309 - 6 de novembro de 1922; Ano XXVII Número 11349 - 25 de decembro de 1922; Ano XXVIII Número 11388 - 12 de febrero de 1923; Ano XXVIII Número 11389 - 13 de febrero de 1923
• Galicia  diario de Vigo Número 78 - 22 outubro 1922
• El Ideal gallego  diario católico, regionalista e independiente Num. 1707 (14/02/1923)
• Galicia diario de Vigo Número 175 - 14 febreiro 1923
• Faro de Vigo de 22 de outubro de 1922; 31 de marzo de 1923

A primeira liña telefónica da provincia de Lugo: a Deputación (1889)

En novembro de 1889 instálase a primeira rede telefónica na provincia de Lugo, dentro do propio Pazo Provincial.  Contaba con 10 teléfonos para comunicar os salóns, a Comisión e as principais dependencias do Pazo.

A prensa recolle o traballo de Melitón Celis, óptico i electricista de Valladolid, viaxante que estaba en Lugo nesas datas e no que se confiou para a montaxe da rede. O tamaño do edificio facía prever que o teléfono reduciría o tempo que tiñan que adicar os funcionarios a recorrer as dependencias para facer despachos.

                                               

Anuncio na prensa de Melitón Celis nas semanas da súa estadía en Lugo. Novembro 1889.

A comisión provincial do 23 de outurbo de 1889 delega no secretario para a instalación do teléfono.

Acta da comisión provincial da Deputación de Lugo do 23 de outubro de 1889. ADPL sig3997.1

O servizo queda instalado o 18 de novembro de 1889. O secretario reporta no pleno da comisión provincial do 3 de decembro que pagou 2525 pesetas pola instalación.

Acta da comisión provincial da Deputación de Lugo do 3 de decembro de 1889. ADPL sig3997.1

Para saber máis: 

• La Voz de Galicia de 5 de novembro de 1889
• El lucense : diario católico de la tarde: Num. 1525 (13/11/1889)
• Faro de Vigo de 14 de novembro de 1889