A construcción da primeira rede telegráfica (1855-1859)

 O anuncio de construción das redes de telegrafía chega formalmente en abril de 1855 para a España poninsular. Galicia queda enclavado na liña do noroeste, que vai por Madrid, Segovia, Valladolid, Medina de Rioseco, partindo o ramal galego por Zamora, Ourense, Vigo, Santiago, A Coruña, Betanzos e dividíndose entre Lugo e Ferrol. O proxecto de rede sae a concurso público, sendo concesionario D. Saturnino Sáenz, contratista de orixe ourensana. Tamén aparece mencionado D. Ramón Martínez Saco como contratista para os postes no tramo entre Ponteareas e Santiago de Compostela.

Boletín Oficial de la provincia de Orense Ano 119 Número - 4 de outubro de 1855

En abril de 1856 coméntase que o arame xa está no porto de Santander, xunto con ferramenta e catro estacións telegráficas. Non son do sistema inglés baseado en agullas, senón do americano Morse con puntos e raias sobre tira de papel, fabricando no obradoiro parisino de Mr. Mouilleron, que serían os primeiros de España. En paralelo, os deputados discutían sobre a conexión de Tui con Valença e a posibilidade de levar o telégrafo ata o Lazareto de San Simón. Tamén se pedía nestas datas a instalación de Lugo a Oviedo por Ribadeo. 

La Oliva  periódico de política, literatura e intereses materiales Ano I Número 21 - 12 abril 1856

En setembro de 1856 hai novas sobre a chegada de material aos portos como arame á terminal de Vigo, así como a distribución de postes desde Ourense. Os rumores sobre os retrasos fan que aparecen novas nos  xornais, como en La Oliva do 1 de novembro de 1856, que ten resposta unha semana máis tarde por parte de Jose Bordás, encargado en Ourense de Saturnino Saenz, contratatista da obra.  Trata de eximir a responsabilidade do contratista sobre as demoras, indicando que débense a trámites administrativos públicos (decidir as rutas das liña, se debe pasar por Tui, existencia de locais para as estacións ou adeuds de materiais. 

Ubicar os telégrafos en cada cidade non era sencillo e se apostaba por diferentes estratexias (ou como parte de edificios públicos o de iniciativa privada). Por exemplo, no caso de Vigo estaría na planta baixa do Circulo Recreativo, futuro Casino, na localización do actual teatro Abanca. en Santiago tamén houbo problemas xa que local inicialmente concedido polo Ministerio de Facenda, na rúa San Agustín, foi finalmente retirado. Noutros lugar, como é o caso da Coruña, establécese no baixo do edificio do Goberno Civil para favorecer o envío de despachos oficiais. En Pontevedra sería no Pazo Provincial. Tamén se alerta sobre os ataques sobre a propia rede, con medos introducidos na sociedade ao telégrafo.

La Oliva  periódico de política, literatura e intereses materiales Ano I Número 131 - 4 abril 1857

As obras, tanto a instalación de postes, arames e illantes prodúcese a toda velocidade no segundo trimestre de 1857, finalizando no tramo Betanzos - Ferrol, que tamén padece un temporal a finais de xuño provocando a caída de postes. Na prensa aparece una referencia á inspección da instalación que realiza o Sr. Bellón, que emite un informe negativo sobre os illantes. Isto motiva que saia publicada unha Real Orde de 7 de agosto de 1857 indicando as deficiencias e a toma de control sobre a obra por parte da administración, para sustituir os elementos non aceptados na liña do Noroeste, a costa do contratista.

Isto non consegue acelerar as cousas e a primeiros de 1858 a prensa recolle con desconfianza os atrasos, que ían paralelos aos do ferrocarril. Prodúcese a apertura para probas e despachos oficiais a finais de abril de 1858, mentres que a apertura ao público farase o 20 de maio de 1858. Das dez primeiras estacións (Verín, Ourense, Tui, Vigo, Pontevedra, Santiago, Betanzos, Coruña, Ferrol e Lugo) abrirían todas nesa data menos Santiago e Verín, que tiñan pendente obras nas estacións. 

Para saber máis:

• Boletín Oficial de la Provincia de Lugo Número 52 - 3 de abril de 1855; Número 68 - 7 de xuño de 1858; Número 60 - 19 de maio de 1858
• Boletín Oficial de la provincia de Ourense Ano 119 Número - 4 de outubro de 1855
• La Oliva  periódico de política, literatura e intereses materiales Ano I Número 15 - 22 marzo 1856; Ano I Número 20 - 9 abril 1856; Ano I Número 21 - 12 abril 1856;  Ano I Número 48 - 16 xullo 1856; Ano I Número 55 - 9 agosto 1856; Ano I Número 67 - 20 setembro 1856; Ano I Número 72 - 8 outubro 1856; Ano I Número 81 - 8 novembro 1856; Ano I Número 84 - 19 novembro 1856; Ano I Número 86 - 26 novembro 1856; Ano I Número 111 - 17 febreiro 1857; Ano I Número 111 - 17 febreiro 1857; Ano I Número 131 - 4 abril 1857
• Gaceta de Madrid núm. 1198, de 15/04/1856; 10 de abril de 1857; 23 de maio de 1857;  6 de xuño de 1857; 17 de xuño de 1857; 10 de xullo de 1857; 3 de agosto de 1857; 3 de decembro de 1857; núm. 131, de 11/05/1858; núm. 150, de 30/05/1858; núm. 170, de 19/06/1859
• El defensor de Galicia Ano I Número 18 - 11 novembro 1856; Ano I Número 24 - 25 novembro 1856
• El Iris de Galicia Ano I Número 3 - 10 maio 1857; Ano I Número 5 - 17 maio 1857; Ano I Número 15 - 21 xuño 1857; Ano I Número 32 - 19 agosto 1857 
• La aurora del Miño  periódico de intereses morales y materiales Número 2 - 24 de maio de 1857; Número 13 - 30 de xullo de 1857
• Boletín oficial de la provincia de La Coruña Número 188 - 10 de agosto de 1857
• El País periódico semanal.Ano II Número 19 - 3 xaneiro 1858; Ano II Número 30 - 14 febreiro 1858;  Ano II Número 44 - 4 abril 1858; Ano II Número 51 - 29 abril 1858; Ano II Número 58 - 23 maio 1858
• El Fomento de Galicia  periódico destinado principalmente al desarrollo de los intereses materiales del país Ano I Número 6 - 26 febreiro 1858; Ano I Número 7 - 28 febreiro 1858; Ano I Número 26 - 17 abril 1858; Ano I Número 31 - 29 abril 1858
• La aurora del Miño  periódico de intereses morales y materiales Número 16 - 18 de agosto de 1857