1896: A prohibición das chamadas telefónicas en galego

Estivo prohibido falar en galego por teléfono antes da ditadura? Atendendo á seguinte imaxe si, pero semella que non afectou tanto....

La Vanguardia. 28 de maio de 1896

A finais de maio de 1896 , Salvador Bermúdez de Castro y Díez, director de Correos e Telégrafos, decidiu que non se permitirían as chamadas nos 'dialectos rexionais', mentres si que se permitían en varios idiomas internacionais. 

Manuel Bermúdez de Castro y Díez, director de Correos e Telégrafos

Que acontecía co galego? Basicamente non era un problema xa que o seu uso estaría limitado ás pequenas redes urbanas de Vigo e A Coruña e unhas poucas liñas municipais punto a punto, que probablemente quedarían á marxe das limitacións. En resumo, non se podía falar en galego, pero os galegos non tiñan teléfono. A prensa galega apenas mencionou a nova e limitouna a un problema co catalán e vasco.  Barcelona e, sobre todo, Guipúscoa tiñan unha densa rede interurbana que podía percibirse coma unha ameaza para o control central do Estado. 

Nota publicada nos locutorios de Barcelona, recollida en La Vanguardia do 28 de maio de 1896

Rede telefónica interurbana no noroeste de España.—Aviso: A Dirección Xeral de Correos e Telégrafos, pola orde do día 23 do día en curso, advirte a esta empresa, de que as disposicións vixentes non permiten o uso dos dialectos catalán e vasco. , nin ningún outro nos distintos servizos que se prestan polas liñas da rede tales como chamadas telefónicas e conferencias, nin outros idiomas que non sexan español, francés, italiano, portugués, inglés e alemán, adoptarán as medidas oportunas para o cumprimento exacto das devanditas disposicións. En virtude diso, dáse a coñecer ao público a citada disposición, suplicándolle que se atenda a todo o previsto nela mentres subsista a dita orde, cuxa revogación xestiona esta empresa, utilizando todos os medios legais.

Esa censura idiomática non gustou en Barcelona, onde senadores e deputados decidiron reunirse para discutir sobre o caso.  A exaltación dos políticos cataláns foi tal que decidiron remitir un telegrama á raíña María Cristina en alemán, lingua que si que estaba permitido utilizar. Ata douscentos telegramas chegáronse a enviar a políticos e dirixentes de Madrid escritos en francés, portugués, alemán, italiano ou inglés. A prensa de Cataluña e Valencia tamén xogou un papel de presión para levantar esta censura, mentres que a prensa de Madrid apostaba por regular para que as comunicacións puideran ser intervindas por parte dos funcionarios.

Os políticos cataláns decidiron falar co Ministro de Gobernación, Fernando de Cos-Gayón i Pons, tamén catalán, do cal dependía a Dirección de Correos e Telégrafos, que finalmente revocou esa medida. O Marques de Lema presentou a súa dimisión despois desta medida, pero a súa renuncia non foi aceptada.

Fernando de Cos-Gayon. Ministro de gobernación en 1896.

Este problema volveu agromar en xullo de 1899 e febreiro de 1917 con novos intentos de restrición ao uso das linguas rexionais, pero esta vez cunha menor intensidade. En paralelo, tamén chegou un recoñecemento en xuño de 1904, onde a única limitación era o coñecemento da lingua por parte do operador.

Faro de Vigo. 23 de xuño de 1904

Para saber máis:

• El Eco de Santiago  diario independiente Año I Número 78. 4 de xuño de 1896
• El lucense  diario católico de la tarde Num. 3473. 6 de xuño de 1896
• La Correspondencia de España : diario universal de noticias: Año XLVII Número 13998. 3 de xuño de 1896
• La Unión Católica. 1 de xuño de 1896
• El movimiento católico. 2 de xuño de 1896

Información sobre as novas restriccións en 1899 e 1917:

• La idea moderna diario democrático en Lugo  Num. 2593. 20 de xullo de 1899
• La Correspondencia Gallega  diario de Pontevedra Ano XI Número 2857 - 19 xullo 1899 
• Diario de Galicia periódico de la mañana, telegráfico, noticiero y de información general Num. 2630 24 de febreiro de 1917
• El Correo gallego  diario político de la mañana Ano XL Número 12919 - 24 de febreiro de 1917