Unha biografía de Mariano Martín Villoslada

Mariano Martín Villoslada é a figura máis destacada e senlleira do primeiros cincuenta anos da telefonía en Galicia, co permiso de Andrés Comerma, que fixo as primeiras probas en Ferrol xa en 1878. Mariano estivo activo en Galicia desde a chegada da primeira rede urbana en 1888 ata a súa xubilación en 1924, co rol de concesionario e director técnico das principais redes urbanas, mentres que coexistía coa súa actividade como oficial de telégrafos. Un boa parte das innovacións, proxectos singulares e incluso conflitos con terceiros desta era están relacionados coa súa figura.

Mariano Martín Villoslada. Fotografía facilitada por un familiar.

1859 (13 novembro) - Nacemento en Segovia, con moita probabilidade en Ciruelos de Coca, onde volvería en ocasións e onde tería postos de relevancia na administración

1882 (28 decembro) - Entra no corpo de Telégrafos 

1883 (15 de marzo) Examínase na "Escuela de aplicación" para chegar a ser "aspirante segundo" onde obtén a mellor nota.  O tribunal estivo formado por Jose Batllé, Fidel Gomayo e os instrutores Valero, Prieto, Ansó e Ferrer.

Revista de Telégrafos - número 089. 1883.

1883 Destinado ao corpo de telégrafos en Valladolid

1886 Ascendido a escribente de planta e destinado a sede central da dirección xeral, no negociado sétimo.

1888 (Agosto) Chega a Coruña como director da rede telefónica urbana de Coruña, que se acababa de adxudicar. Obtén tamén o troco de destino no corpo de telégrafos, pasando a estar asignado na Coruña. O proceso de adxudicación da rede a Coruña aparece recollido nesta publicación

https://telefoniagalicia.blogspot.com/2022/05/a-coruna-o-inicio-da-primeira-telefonia.html

1889 Aparece recollida na prensa a aprobación dun ano de excedencia no corpo de telégrafos, situación que renovaría ata 1892.

1889 Nos primeiro ano da telefonía da Coruña a prensa recolle varias vantaxes do servizo (avisos de fogos, chamadas de urxencia a médicos, etc) pero aparecen os primeiros accidentes por tropezar con cables ou recibir descargas eléctricas, así como diversos conflitos pola localización de apoios de telefonía  en vivendas particulares ou estes máis senlleiros:

• O conflito coa localización dos postes nos Cantóns: https://telefoniagalicia.blogspot.com/2022/08/o-primeiro-conflito-cos-telefonos-o.html

• Os problemas coa primeira baixa dun abonado. Quen tapa os buratos ao desinstalar o teléfono da parede? https://telefoniagalicia.blogspot.com/2022/11/a-primeira-baixa-dun-subscriptor-coruna.html

• Un resumo da primeira concesión da Coruña (no período 1888-1908) :  https://www.blogger.com/u/1/blog/post/edit/750760686555661090/6067883413885830458

1889 Ao marxe dos proxectos de telefonía, Mariano gaña o concurso expediente da contratación de obras de provisións materiais para a conservación do firme da estrada de 1ª orde Madrid-A Coruña.

1890 Unha das innovacións máis peculiares de Mariano e facer os primeiros concertos en "streaming" desde o palco de música do Paseo de Méndez Núñez. Durante varios días o Orfeón Coruñés IV de Pascual Veiga actuará alí e, por grupos de 25 en 25 subscritores cada día, poden escoitar o mesmo a través do teléfono da casa. 

Máis info: https://telefoniagalicia.blogspot.com/2022/04/as-retransmision-de-concertos-por.html

1891 Obtén a concesión para o aluguer de cadeiras nos Cantóns de Coruña para o período de 1892 a 1894. En 1895 aparece o acordo municipal de devolución da fianza tras finalizar a prestación do servizo.

1892 Tras varios anos, reincorpórase ao corpo de telégrafos. Neste ano participa no proxecto para unir por telefono Arzúa, Negreira i Ordes con Santiago, que foi fonte de varios problemas de mantemento das liñas nos anos seguintes

1894 Publica o libro "La electricidad práctica" xunto a Jose Amado Ibáñez, telégrafo na Coruña, onde adica un capítulo á telefónica incluíndo algunhas innovacións como o seu sistema de apoio nos faiados e o conmutador relé para evitar descargas eléctricas en caso de tormenta. O libro aparece mencionado no Journal Telegraphique de xuño de 1896.  O libro está dispoñible en formato dixital na Biblioteca Nacional. 

Máis info: https://telefoniagalicia.blogspot.com/2022/05/o-pararraios-de-mariano-martin.html

1894 Fai unha demostración do fonógrafo na praza do Toural en Santiago de Compostela, do que era copropietario co Sr. Estrader, e que previamente xa mostraran nos Cantóns de Coruña i en Ferrol.

1895. Proxecto de conexión telefónica dos castelos de Ferrol coa cidade. Proxecto de rede telefónica a Arteixo e Laracha.

1896 Invento de pararraios exposto en Exposición Rexional de Lugo, onde obtén unha medalla de cobre na sección de ciencias.

Conmutador pararraios recollido no libro "Telefónica Práctica"

1901 Volven aparecer varias mencións a actividades no corpo de telégrafos. Este ano asume o rol de xefe interino e reparacións de A Coruña, sendo oficial terceiro, posto no que cesa ao ano seguinte.

1905 Pasa a ser xefe de reparacións interino do corpo de telégrafos, destinado a Lugo. Obtén o ascenso a  a oficial segundo e consegue o traslado á cidade da Coruña

1907 Pasa a estar destinado a Benavente.

1908 Volve a Lugo como xefe de reparacións e, posteriormente, sería xefe de reparacións en Pontevedra, pasado a posteriori a Coruña. Participa nun proxecto para ter un novo circuíto entre Santiago e Coruña

1908 Mariano aparece mencionado no proxecto de telefonía coa illa de A Toxa, que xa tivera proxectos desde 1894, que consegue conectar o servizo en 1910.

1909 (ou antes): Figura como concesionario da rede urbana de Santiago de Compostela, quedando dúbidas cando asumiu esta responsabilidades. Participa no proxecto de levar telefonía á Exposición de 1909 de Santiago.

1909 Obtén a concesión da rede telefónica de Vigo co médico da Pobra do Caramiñal, D. Senén Calleja, casado coa irmá de Mariano. Consegue a excedencia do corpo de telégrafos para ocuparse desta nova concesión. 

1910 Elabora un plan de reforma da rede de Vigo para conseguir crecer o número de usuarios. A reforma mais significativa sería a utilización de cables multi-par con recubrimento, que permite reducir o número de cables que saen da central de maneira drástica, reducindo o número de incidencias.

1910 Fai o proxecto técnico da rede urbana de Pontevedra para Manuel Corbal, que se inaugura este ano.

1910 Pasa a ser oficial primeiro do Corpo de Telégrafos.

1911 Realiza un plan extensión da rede urbana de Vigo a Redondela, que fracasa pola baixa adopción dos usuarios desa vila.

1911 Intenta impulsar a rede interurbana entre as cidades de Galicia.

Máis info: https://telefoniagalicia.blogspot.com/2022/12/os-atrasos-da-compania-peninsular-en.html

1911 O corpo de Telégrafos acepta o seu traslado a Vigo. 

1914 Conflito coa compañía de tranvía de Martín Echegaray en Vigo pola localización dos postes

Máis info: https://telefoniagalicia.blogspot.com/2022/10/vigo-1913-1914-os-fios-do-telefono.html

1914 É destinado por telégrafos a Melilla para a construcción da rede telefónica urbana desa cidade. 

1914 Vende de concesión de Vigo a Compañía Peninsular de Teléfonos.

1915 Obtén o traslado a Madrid ao negociado sétimo dos inspectores das oficinas centrais do corpo.

1916 Aparece unha mención na prensa como concesionario da rede de telefonía urbana de Vilagarcía. 

1923 Publica o libro "Telefonía Práctica" que é declarada obra de especial interese para o exército.

Máis info: https://historiatelefonia.com/2023/07/25/1923-telefonia-practica-mariano-martin-y-villoslada/

1924 (2 de decembro) Obtén a xubilación do corpo de telégrafos como xefe de sección

Publicación das clases pasivas. Gaceta de Madrid núm.24 de 24 de xaneiro de 1925.

1949 (6 de marzo) Pasamento de Mariano

Para saber máis:

• Crónica de Pontevedra : diario político.: Ano III Número 682 - 23 agosto 1888; Ano III Número 730 - 19 outubro 1888
• El regional : diario de Lugo: Num. 1439 (24/08/1888); Num. 4279 (23/05/1894); Num. 4947 (11/10/1896)
• Boletín oficial de la provincia de La Coruña: Número 273 - 1889 xuño 1
• Diario de avisos de La Coruña: Ano XVIII Número 9502 - 1889 xullo 29
• Faro de Vigo de 14 de agosto de 1890
• La Voz de Galicia: 30 de xaneiro de 1889; 2 de febreiro de 1889; 17 de decembro de 1889; 30 de decembro de 1891; 21 de febreiro de 1892; 1 de decembro de 1892; 6 de decembro de 1892; 30 de agosto de 1894; 16 de setembro de 1894; 9 de outubro de 1896; 28 de febreiro de 1898; 27 de marzo de 1903; 18 de xuño de 1908; 12 de xullo de 1911; 16 de novembro de 1911; 30 de novembro de 1924.
• La Monarquía : diario político: Ano V Número 1106 - 14 de agosto de 1890; Ano IX Número 2361 - 13 de xullo de 1894; Ano X Número 1125 - 15 de xaneiro de 1895
• Revista de telégrafos: Número 089 de 1883; Número 090 de 1883; Número 146 de 1886; Número 149 de 1886; Número 193 de 1888; Número 193 de 1888;  Número 205 de 1889; Número 293 de 1892
• Gaceta de Galicia : Diario de Santiago. Decano de la prensa de Compostela: Num. 39 (18/02/1892); Num. 107 (18/05/1894); Num. 108 (19/05/1894); Num. 152 (21/07/1894); Num. 152 (21/07/1894)
• El Anunciador : diario de La Coruña y de Galicia: Num. 12898 (01/12/1892)
• Jornal Telegraphique de xuño de 1896
• Gaceta de Madrid núm. 337, de 2 de decembro de 1924; núm.24 de 24 de xaneiro de 1925.
• El Eco de Santiago  diario independiente Año XXVIII Número 13140 - 1 de decembro de 1924 
• La voz de la verdad  diario católico con censura eclesiástica Num. 950 (30/09/1913); Ano XIII Número 4365 - 20 de outubro de 1923
• Galicia nueva  periódico regional, primer diario de Villagarcía Ano I Número 180 - 18 de outubro de 1907; Ano X Número 4140 - 10 de decembro de 1916; Ano XV Número 5520 - 17 de decembro de 1921
• El lucense : diario católico de la tarde: Num. 2859 (10/05/1894)
• El Correo gallego : diario político de la mañana: Ano XVII Número 4733 - 13 de xuño de 1894; Ano XIX Número 6274 - 9 de outubro de 1896; Ano XXXI Número 10072 - 30 de maio de 1908; Ano XXXI Número 10104 - 27 de xuño de 1908
• El diario de Galicia : periódico católico e independiente: Ano IV Número 1004 - 2 de setembro de 1894; Ano V Número 1114 - 12 de xaneiro de 1895; Ano V Número 1280 - 1 de agosto de 1895; Ano V Número 1310 - 6 de setembro de 1895; Ano VII Número 1977 - 21 de novembro de 1897; 
• Boletín bibliográfico de la librería gallega: Ano I Número 1 - 1895 xaneiro
• Revista gallega : semanario de literatura e intereses regionales: Ano II Número 82 - 27 de setembro de 1896; Ano II Número 84 - 11 de outubro de 1896
• Catálogo general de expositores y premios adjudicados, resultado de los juegos florales y certámenes musicales
• La Correspondencia Gallega : diario de Pontevedra: Ano XX Número 5458 - 21 abril 1908;  Ano XX Número 5656 - 21 decembro 1908; Ano XXIII Número 6412 - 12 xullo 1911
• El Diario de Pontevedra : periódico liberal: Ano XXV Número 7229 - 27 de maio de 1908; Ano XXVIII Número 8106 - 18 de maio de 1911
• Galicia : revista quincenal ilustrada: Ano III Número 11 - 1908 xuño 1
• El norte de Galicia : diario político y de información: Num. 2528 (11/06/1909); Num. 3293 (15/11/1911)
• El Progreso : semanario independiente: Ano IV Número 157 - 9 de xaneiro de 1910
• Diario de Galicia: periódico de la mañana, telegráfico, noticiero y de información general: Num. 736 (14/05/1911); Num. 2110 (17/09/1915)
• El Correo de Galicia : Diario independiente de avisos y noticias: Num. s.n. (16/05/1911)
• Noticiero de Vigo : diario independiente de la mañana: Ano XXVI Número 10970 - 11 de  xullo de 1911; Ano XXVII Número 11317 - 31 de agosto de 1912; Ano XXVIII Número 11516 - 5 de setembro de 1913; Ano XXVIII Número 11574 - 12 de novembro de 1913, Ano XXVIII Número 11580 - 19 de novembro de 1913; Ano XXIX Número 11619 - 16 de xaneiro de 1914; Ano XXIX Número 11621 - 18 de xaneiro de 1914; Ano XXIX Número 11674 - 22 de marzo de 1914; Ano XXIX Número 11681 - 31 de marzo de 1914
• La Región : diario independiente, de intereses generales, de noticias y avisos: Ano II Número 431 - 14 de xullo de 1911; Ano II Número 535 - 16 de novembro de 1911
• El Noroeste: Ano IX Número 3376 - 6 de abril de 1904; Ano IX Número 3440 - 19 de xuño de 1904; Ano XII Número 4436 - 14 de setembro de 1907; Ano XII Número 4466 - 19 de outubro de 1907, Ano XIII Número 4620 - 17 de abril de 1908; Ano XIII Número 4830 - 20 de decembro de 1908; Ano XIV Número 5007 - 15 de xullo de 1909; Ano XVI Número 5640 - 10 de maio de 1911; Ano XX Número 9480 - 8 de xullo de 1915
• El Eco de Santiago : diario independiente: Ano X Número 3092 - 10 de febreiro de 1905; Ano XI Número 3685 - 27 de decembro de 1906; Ano XII Número 3590 - 18 de outubro de 1907; Ano XIV Número 8576 - 7 de  xuño de 1909; Ano XIX Número 6477 - 5 de xaneiro de 1914; Ano XIX Número 6511 - 13 de febreiro de 1914